Õõut-tääʹssʼsažvuõtt- da tääʹssärvvluʹvddkååʹdd tuåimmväldda jiâ kullu privatt- da piârjieʹllem voudda kuuli ääʹšš, ij-ka åskldõõǥǥ spraavdõõttmõš.
Luʹvddkååʹdd tuâjjan lij uʹvdded vuõiggâdvuõttsuõj tõid, kook liâ ǩiõččâm pueʹttem čårstummšen leʹbe pueʹttem čårstummša õhttneei ǩiõlddmi vueʹstt-tuåimi täävtõssân.
Parlameeʹnt kuõskki äʹšš vueiʹtet sueiʹtet õõut-tääʹssʼsažvuõtt- da tääʹssärvvluʹvddkååʹdd ǩiõttʼtõõllâmnalla tåʹlǩ, ǥu kõõččmõš lij parlameeʹnt leʹbe tõn tuåimmorgaan tuåimmjummšest veʹrǧǧneʹǩǩen leʹbe tuâjuʹvddjen.
Luʹvddkååʹdd vuåppmõõžž åålǥbeälla kuâđđje tääʹssvääʹld presideeʹnt, valdiasåbbar takaisåbbar, duõmmišttmi da jeeʹres lääʹjjâânnemorgaani, valdiasåbbar vuõiggâdvuõttkansler da parlameeʹnt vuõiggâdvuõttäʹššoummu tuåimmjummuš.
Čårstummuž ǩiõlddi kuõskki äʹšš âlgg kueʹđđed tuʹtǩǩeekani, jõs äʹšš lij tuʹmmjem vueʹlnn leʹbe puätt tuʹmmjem vuâlla jeeʹres veʹrǧǧneeʹǩǩest.
Õõut-tääʹssʼsažvuõtt- da tääʹssärvvluʹvddkåʹdd vuäitt ǩieʹldded juäʹtǩǩmest leʹbe oođeemest čårstummuž leʹbe vueʹstt-tuåimid da piijjâd tuʹmmstõõǥǥ jääʹǩǩtummuž teäʹddeemnalla akkeemsääkk da suudâd tõn mäʹhssemnalla.
Luʹvddkåʹdd vuäitt mieʹrreed ääʹššvuäʹmsteei riõmmâd mååžnjest mieʹrrääiʹjest tuåimid õõut-tääʹssʼsažvuõttlääʹjjest šiõtteemi õõlǥtõõzzi tiuddeemnalla.
Luʹvddkåʹdd ij vueiʹt mieʹrreed pueʹrõõzz leʹbe jeeʹres koʹrvvõõzz mäʹhssemnalla. Luʹvddkåʹdd vuäitt kuuitâǥ siâzztõõllâd puârõõzz mähssmõõžž, jõs ooumaž lij šõddâm čårstum leʹbe vueʹstt-tååimai vuâllsiʹžžen.
Luʹvddkååʹdd tuʹmmstõõǥǥin vuäitt ooccâd muttâz vaaldšemvuõiggâdvuõđâst.
Ooccmõõžž ǩiõttʼtõõllmõš luʹvddkååʹddest lij määuʹsteʹm, da tõn tuåimtemǩeeʹrj liâ määuʹsteeʹm. Jeeʹres vuõiggâdvuõttjååttemkuulin ääʹššvuäzzla vaʹsttee jiijj.
Vuåppmõš
Ääʹšš vuäitt õõut-tääʹssʼsažvuõtt- da tääʹssärvvluʹvddkååʹdd ǩiõttʼtõõllâmnalla sueiʹtted tõt, koozz čårsteei mõõnntõõllmõš tillʼlââvv, leʹbe ääʹššvuäʹmsteei miâsttmin õõut-tääʹssʼsažvuõttväʹldduumneǩ leʹbe õõut-tääʹssʼsažvuõđ ooudeei õhttsažkåʹdd.
Luʹvddkåʹdd vuäitt ravveed vuässbeäʹli kõskksa suåvâdvuõđ.
Ääʹšš vuäitt õõut-tääʹssʼsažvuõtt- da tääʹssärvvluʹvddkååʹdd ǩiõttʼtõõllâmnalla sueiʹtted tääʹssärvvlääʹjj kuõskkjin vueʹzzin tääʹssärvvåskkooumaž leʹbe tuâjjmarkkni kõõskõsorganisaatio.
Tääʹssärvvlääʹjj jääʹǩǩtummuž vuåppmõõžžâst luʹvddkååʹddest lij tuåimmvääʹld še tuâjj-jieʹllma õhttneei kõõččmõõžžin.
Tääʹssärvvåskkooumaž leʹbe tuâjjmarkkni kõõskõsorganisaatio vuäitt sueiʹtted tääʹssärvvlääʹjj 7, 8, 8 a – 8 e leʹbe 14 §:tt čårstemšeâttmõõžž vuâsttsa mõõntõõllmõõžž kuõskki ääʹšš õõut-tääʹssʼsažvuõtt- da tääʹssärvvluʹvddkååʹdd ǩiõttʼtõõllâmnalla.
Tääʹssärvvåskkooumaž vuäitt sueiʹtted tääʹssärvvlääʹjj 5 a da 6 a §:tt vuâsttsa mõõntõõllmõõžž kuõskki ääʹšš luʹvddkååʹdd ǩiõttʼtõõllâmnalla tääʹssärvvlääʹjj 21 §:tt 4 momeeʹntest õõlǥtummu ǩiõttʼtõõllâm diõtt.
Ceâlkalm ouddmuš
Luʹvddkåʹdd vuäitt uʹvdded ceâlkalm õõut-tääʹssʼsažvuõttlääʹjj tuʹlǩǩummuž nääʹlest miârkkteejest ääʹššest duõmmišttâm, õõut-tääʹssʼsažvuõttväʹldduumneeʹǩǩ, leʹbe jeeʹres veʹrǧǧneeʹǩǩ leʹbe õõut-tääʹssʼsažvuõđ ooudeei õhttsažkååʹdd raukkmõõžžâst.
Tuâjjsuõjjeemveʹrǧǧneǩ vuäitt raukkâd õõut-tääʹssʼsažvuõtt- da tääʹssärvvluʹvddkååʹddest ceâlkalm õõut-tääʹssʼsažvuõttlääʹjj tuʹlǩǩummšest da suåvvtummšest.
Luʹvddkåʹdd ij vueiʹt uʹvdded õõut-tääʹssʼsažvuõttlääʹjj tuʹlǩǩummuž kuõskki ceâlkalm, jõs äʹšš kollai tuâjjsuõjjeemveʹrǧǧneeʹǩǩi tuåimmväldda, leʹbe kuâskk tuâjj- da veʹrǧǧmäinnsuåppmõõžž tuʹlǩǩummuž.
Duõmmišttâm vuäitt raukkâd luʹvddkååʹddest ceâlkalm tääʹssärvvlääʹjj 7, 8, 8 a-8 e da 14 §:tt suåvvtummšest tääʹssärvvlääʹjj täävtõõzzi jurddjest miârkkteejest ääʹššest.
Plaaneemõõlǥtõõzz kuõskki tuʹmmstõk
Õõut-tääʹssʼsažvuõttväʹldduumneǩ vuäitt sueiʹtted veʹrǧǧneeʹǩǩ leʹbe škooultõõzz jäʹrjsteei õõut-tääʹssʼsažvuõttlääʹjj 5 da 6 §:st šiõttuum õõut-tääʹssʼsažvuõđ oouʹdeem kuõskki plaaneemõõlǥtõsääʹšš luʹvddkååʹdd ǩiõttʼtõõllâmnalla.
Tääʹssärvvåskkooumaž vuäitt sueiʹtted mättʼtõõttâmstrooiteʹl leʹbe tuâjuʹvddi tääʹssärvvlääʹjj 5a da 6a §:st šiõtteem tääʹssäärv oouʹdeem kuõskki plaaneemõõlǥtõsääʹšš luʹvddkååʹdd ǩiõttʼtõõllâmnalla.
Õõut-tääʹssʼsažvuõtt- leʹbe tääʹssärvv-väʹldduumneeʹǩǩ koontâr vuäitt vuäʹpsted leʹbe vieʹǩǩted ooccmõõžž tuâjast õõut-tääʹssʼsažvuõtt- da tääʹssärvvluʹvddkådda.
Õõut-tääʹssʼsažvuõttväʹldduumneeʹǩǩ konttâr vuäʹpstemteʹlfon lij 0295 666 817 (arggpeeiʹvi 10-12).
Oikeusaputoimistojen yhteystietoja (Lääʹǩǩveäʹǩǩ-konttri õhttvuõđteâđ):
https://oikeus.fi/oikeusapu/fi/index/yhteystiedot.html
Ooccmõõžž raajjmõš luʹvddkådda
Õõut-tääʹssʼsažvuõtt- da tääʹssärvvluʹvddkådda čuäʹjtummšest ǩeerjlâst ooccmõõžžâst âlgg pueʹtted õlmmsa:
* ooʒʒi nõmm da dommpäiʹǩǩ
* vueiʹtlva lääǥǥla võboršeeʹǩǩ leʹbe äʹššoummu õhttvuõđteâđ
* addrõs, koozz ääʹšš kuõskki kåččmõõžž, auʹǯǯjummuž da iʹlmmtõõzz vueiʹtet vuõltteed
* jeeʹres ääʹššvuäzzlai nõõm da õhttvuõđteâđ
* ooʒʒi õhttlõõvvum õõlǥtõs
* ooʒʒi õõlǥtõõzz nââneei vuâđ da tuõttääʹšš
* lij-a äʹšš räʹtǩǩuum leʹbe tuʹmmjem vueʹlnn duõmmišttmest leʹbe jeeʹres veʹrǧǧneeʹǩǩest
* peäggtum čårsteei identteett da õhttvuõđteâđ
Ooccmõš âlgg ääʹššvuäzzla leʹbe tõn raajji vuâllaǩeeʹrjted.
Äʹššoummu ââneen ooʒʒi persoonlânji vuâllaǩeeʹrjtõõzzin vääʹldõs äʹššooumže âlgg tuåimted luʹvddkådda.
Ooccmõõžž da vääʹldõõzz vuäitt kueʹđđed še liâdǥlânji. Liâdǥla ooccmõõžž ij taarbâš tiuddeed vuâllaǩeeʹrjtõõzzin, jõs äʹššǩeeʹrjest liâ teâđ vuõltteejest ij-ka äʹššǩeeʹrj alggpuättmõõžž leʹbe ceâlaivuõđ leäkku määin käʹdded. Jõs luʹvddkådda tuåimtem liâdǥlâst ooccmõõžžâst lij čiõʹlǧǧõs äʹššoummu tuåimmvääʹldest, äʹššoummust ij taarbâš tuåimted väʹlddǩeeʹrj.
Luʹvddkååʹdd õhttvuõđteâđ:
YHDENVERTAISUUS- JA TASA-ARVOLAUTAKUNTA
PL 27
FI-00023 VALTIONEUVOSTO
TEʹL: 0295 150 222
Neʹttpååʹšt: yvtltk(at)oikeus.fi